رابردم و متعلقات

رابردم در لغت به معنی سد لاستیکی است و در واقع یک ابزار پزشکی و دندانپزشکی است که کاربردهای زیادی دارد و اصلی‌ترین کاربرد آن ایزوله کردن دندان‌هاست. این وسیله یک ابزار کلینیکی بسیار مفید است که متاسفانه برخی افراد به خوبی از آن بهره نمی‌برند. رابردم توسط تمام پزشکان و متخصصان تاییده شده است و همگان بر استفاده از آن توصیه می‌کنند. علاوه بر رابردم‌های پلاستیکی کلمپ‌های رابردم هم وجود دارند که فلزی هستند و کاربردهای خاص خود را دارند که در ادامه سعی می‌کنیم به آنها هم بپردازیم.

رابردم و متعلقات آن چه هستند؟

رابردم و متعلقات آن جهت ایزولاسیون محیط عمل و دهان و جداسازی دندان مورد نظر در انواع درمان‌های کلینیکال دندانپزشکی، از جمله دندانپزشکی اطفال، اندودانتیکس، پریودنتولوژی و ترمیمی و زیبایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از رابردم و متعلقات مرتبط به آن بیشتر در درمان‌های اندودانتیکس به چشم می‌خورد. دندانپزشکان با استفاده از رابردم دید و دسترسی خوب و کافی و محیطی خشک، تمیز و عاری از آلودگی‌های بزاقی برای خود فراهم می‌آورند، هم‌چنین از آسپیره یا بلعیده شدن ابزار و وسایل کوچک هم‌چون فایل‌های دستی، اسپریدر و … جلوگیری می‌کنند. علاوه بر آن می‌توان گفت استفاده از رابردم بیمار را از خطرات و آسیب‌های بافتی ناشی از تماس محلول‌های شست‌وشو دهنده‌ی مورد استفاده در اندودانتیکس از قبیل هیپوکلریت سدیم مصون می‌دارد. دیده شده استفاده از رابردم در کاهش خطر انتشار بیماری‌های عفونی نقش قابل ملاحظه‌ای دارد. اگرچه استفاده از رابردم در بسیاری از درمانگاه‌های دندانپزشکی به دلیل استعمال سخت، وقت‌گیر و پردردسر بودن، رو به کاهش است اما بنا به دلایلی که در بالا ذکر شده، استفاده از آن در بیساری از درمان‌های دندانپزشکی نه تنها سودمند، بلکه کاملاً الزامی است.

*مزایای استفاده از رابردم در درمان‌های دندان‌پزشکی

-ایجاد حس راحتی و مراقبت از سلامت بیمار

-افزایش ایمنی کار دندانپزشک

-مصون نگه داشتن بیمار از عفونت (در بسیاری از عمل‌ها بدون رابردم، دیده شده که عفونت و مواد مضر به دهان و مری و معده شخص وارد شده است.)

-کنترل  رطوبت دهان و آب دهان (نتیجه این کار این است که دسترسی به دندان راحت‌تر و ماحصل عملی که دندانپزشک انجام می‌دهد، قابل پیش‌بینی‌تر خواهد بود.)

مسئله مهم در رابطه با استفاده از رابردم این است که دندان‌های بهبودیافته به دوام و ماندگاری مناسب برسد.

*چرا دندانپزشکان کمتر از رابردم و متعلقات آن استفاده نمی‌کنند؟

-سخت و وقت‌گیر بودن نصب رابردم برای پزشک

-ایجاد حس ناخوشایند برای بیمار با نصب رابردم روی دهان ایشان

-لزوم اعمال یک تزریق اضافی از جانب پزشک برای نصب رابردم

-عادت نداشتنِ پزشک به استفاده از رابردم

ضمنِ موارد گفته شده، در مورد بیماران هم باید گفت که استفاده از رابردم قطعا بهتر از تحمل طعم ناخوشایند محلول شستشودهنده خواهد بود. این درحالیست که استفاده از رابردم به مرور زمان و تمرین بسیار راحت تر خواهد شد. از جمله رابردم های ایرانی میتوان به رابردم سوپا اشاره نمود. البته امروزه رابردم‌ها وکلمپ‌های رابردم پیشرفته‌تری به بازار آمده‌اند که به مراتب از نمونه‌های قبلی راحت‌تر و پرکاربردترند. این رابردم‌ها نیازی به برش ندارند و با پانچ لاتکس روی دندان ثابت می‌شوند.

*رابردم و متعلقات آن چگونه کار می‌کنند؟

ممکن است در برخی عکس‌ها دیده باشید که یک پلاستیک روی دندان‌ها کشیده شده است که دندانپزشک با استفاده از آن، دهان و دندان‌ها را می‌پوشاند. این پلاستیک در واقع همان رابردم است. استفاده و به کارگیری از رابردم به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد که بستگی به نظر دندانپزشک و شرایط بیمار دارد. گاهی اوقات آنها از کلمپ‌ها استفاده می‌کنند تا رابردم راحت‌تر نصب شود.

*فواید استفاده از رابردم از دید بیمار:

-بسیاری از بیماران (غالب آنها) استفاده از رابردم را راحت‌تر از سایر چیزها مثل مایع ضدعفونی کننده می‌‌دانند که کمک می‌کند بیماران راحت‌تر و با آرامشِ بیشتری به درمان خود برسند.

-در برخی از عمل‌ها که ممکن است از قلم دستگاه دندانپزشکی آب بپاشد و احتمالا به دهان بیمار آسیب بزند، استفاده از رابردم موجب جلوگیری از اذیت شدنِ بیمار بخاطر تجمع آب می‌شود.

-با استفاده از رابردم بیمار نگران این نیست که زبان خود را به خاطر فرایند درمانی جابجا کند و به راحتی می‌تواند فقط استراحت کند.

-برای برخی از بیماران ممکن است شخص احساس راحتی بیشتری با دستگاه‌های پزشکی و استریل داشته باشد.

*چه زمانی دندانپزشک رابردم و متعلقات آن را پیشنهاد می‌دهد؟

اغلب اوقات دندانپزشکان از موادی استفاده می‌کنند که رطوبت را دوست ندارند و آب، باعث کاهش دوام یا حتی تخریب آنها می‌شود. اختلال در روند کار و درمان، موضوع آزاردهنده‌ای خواهد بود. برای مثال زمانی که دندانپزشک از مواد سفید کننده، پر کننده (آمالگام یا کامپوزیت) یا روکش استفاده می‌کند، رابردم می‌تواند به طور موثری به او کمک کند و در این شرایط استفاده از آن را پیشنهاد می‌دهد. مورد دوم، زمانی است که دندانپزشک از وسایل دندانپزشکی استفاده می‌کند تا ریشه دندان‌های بیمار را درمان و آنها را تمیز کند. در چنین شرایطی بیمار می‌خواهد که راه باکتری‌ها و میکروب‌ها به ریشه‌ی دندان بسته شود و رابردم در این مورد تاثیر بالقوه‌ای دارد. همچنین دندانپزشکان گاها زمانی که از وسایل کوچک استفاده می‌کنند برای جلوگیری از افتادن وسایل به داخل حفره دهان از رابردم استفاده می‌کنند.

*آیا موقعیت‌های وجود دارد که نباید از رابردم استفاده کنیم؟

برای برخی دندان‌ها، بکارگیری رابردم می‌تواند از دسترسی دندانپزشکان به نقاط درست دهان جلوگیری کند و باعث ناقص ماندن روند درمان می‌شود. برای مثال ممکن است یک دندان انتهایی خیلی دور باشد، یا اینکه بین دندان‌ها باشد. در موارد زیادی هم ممکن است بیمار ترجیح دهد راه‌های دیگری را برای خشک نگه داشتن دهان، از جانب پزشک استفاده شود و کلمپ‌های رابردم ممکن است ایشان را آزار دهد. دندانپزشک می‌تواند از مواد مختلفی برای خشک نگه داشتن وتمیز نگه داشتن دهان استفاده کند که قطعا جایگزین کلمپ‌های دنتال است (مثلا از مواد ضدعفونی کننده مخصوص استفاده می‌کند).

بطور کلی، دندانپزشکان امروزه معتقدند به دلیل اینکه دندانپزشکی یک حیطه در حال رشد است که هر روز با پیشرفت مواجه می‌شود، هم خودشان و هم بیماران باید اطلاعات خود را بروز کنند. در واقع متخصصان معتقدند دندانپزشکی حرفه‌ایست که در آن بیمار درمان می‌شود و نه دندان وی. اخیرا تکنیک‌هایی که به وجود آمده‌اند، موجب شده‌ که بیمار احساس راحتی بیشتری داشته باشد. رابردم و کلمپ رابردم، از جمله همین تکنیک‌هایی هستند که با جدا کردن دهان از دندان‌ِ مورد ترمیم، موجب راحتی بیمار می‌شوند.

کلمپ‌ های رابردم

کلمپ‌های رابردم در دندانپزشکی، یکی از ضروری‌ترین وسایل دندانپزشکی است که برای ایزوله کلینیکی دندان‌ها لازم است. این کلمپ‌ها در کنار رابردم استفاده می‌شوند و ما در اینجا می‌خواهیم کاربردها و ویژگی‌های کلمپ‌ها را نیز بررسی کنیم.

*انواع کلمپ‌ رابردم:

کلمپ‌های دنتال با هم تفاوت‌هایی دارند که مهم‌ترین کمیت متفاوت آنها این است که سایز‌های مختلفی دارند که با دندان‌ها و سایز دهان‌های مختلف تطابق می‌یابند. همچنین راه‌های وجود دارند که به صورت خاص باعث تطابق کلمپ با دندان می‌شوند اما بهترین کار این است که سایزهای مختلف آن تهیه شود.همچنین سایر انواع کلمپ‌ها شامل:

-کلمپ‌های دندانی (با اسم خاص A) که لبه‌ای دارند که بر روی سطح دندان‌ها قرار می‌گیرد. این کلمپ‌ها بیشتر از لبه و سطح دندان‌‌ها حفاظت می‌کنند.
-کلمپ‌هایی با لبه‌های تنگ که بیشتر به ابزارهای دندانپزشکی اجازه می‌دهند تا بر روی دندان‌ها کار کنند.
-کلمپ‌های لثه‌ای که بیشتر به داخل لثه فرو می‌روند و برای درمان‌های کوتاه مقطعی مناسب‌اند.
یکی دیگر از تفاوت‌های کلمپ‌ها با یک دیگر این است که برخی از آنها باله دار و برخی بدون باله هستند.

-کلمپ‌های باله دار آنهایی هستندکه بر روی رابردم قرار می‌گیرند و از طریق حفره‌ها دندان را مورد بررسی قرار می‌دهند.
-کلمپ‌های بدون باله هم آنهایی هستندکه بر عکس در زیر رابردم قرار می‌گیرند.

*کلمپ رابردم چه کاربردی دارند؟

کلمپ‌های دندانپزشکی وسایل فلزی یا گیره‌هایی هستند که به موقعیت تاجی دندان‌ها متصل می‌شوند و باعث گیر کردن رابردم به دندان‌ها می‌شود. این کلمپ‌ها بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرند و  باز و بسته شدن دهان را کنترل می‌کنند.
زمانی که فرایند ایزولاسیون دهان در حال انجام است، رابردم در کنار کلمپ قرار می‌گیرد و هر دو در جای خود ثابت می‌شوند. با وسیله‌ای به نام دریل یک سوراخ در رابردم ایجاد می‌شود و با توجه به نیروی الکتریکی، پلاستیک رابردم به دندان می‌چسبد و طبق آناتومی هر دندان با آن تطابق پیدا می‌کند. کلمپ دندانپزشکی باعث حفظ حالت رابردم می‌شود و پایایی آن را حفظ می‌کند.

*برخی موارد کاربرد کلمپ‌های دندانپزشکی شامل موارد زیر است:

-حفاظت فیزیکی کلمپ‌ها: این وسایل در واقع از آلودگی‌ها و عفونت‌های کلینیکی که ممکن است در حین درمان دندانپزشکی در برابر خون و آبِ دهان بوجود بیایند، جلوگیری می‌کنند. همانطور که قبلا هم اشاره کردیم برای اینکه ایمنی یک فرایند دندانپزشکی را حفظ کنیم باید محیط دندان خشک بماند که این ابزار هم همین کاربرد را دارد.
-ایزولاسیون دهان در برابر آلودگی: برای اینکه در یک عمل دندانپزشکی از ایجاد عفونت جلوگیری کنیم باید محیط دهان و دندان را استریل کنیم. یکی از راه‌حل‌ها برای اینکار استفاده از محلول‌های هیپوکلریت یا پراکسید است که در کارهایی مثل جرمگیری مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما بهترین راه حل می‌تواند بسیار ساده باشد؛ یک کلمپ و رابردم! رابردم می‌تواند از برخورد مواد و وسایل مختلف به دندان جلوگیری کند و از انتقال آلودگی‌ها جلوگیری می‌کند.
-از بلع وسایل و مواد خارجی وارد شده به دهان جلوگیری می‌کند.
-سطح دید بهتر: استفاده از کلمپ‌های دندانپزشکی باعث می‌شود دندانپزشک راحت‌تر سطح دندان‌ها را ببیند و همچنین راحت‌تر بر روی ان کار انجام دهد.
-مزیت‌های روانشناسی: علاوه بر اینکه این وسیله باعث راحت‌تر شدن فرایندهای دندانپزشکی می‌شود، باعث می‌شود آن کار درست‌تر پیش برود. با جدا شدن دهان از دندان، بیمار و دندانپزشک هر دو احساس راحتی بیشتری دارند. اینکه بیمار لازم نیست زبان خود را از محل کار جدا کند و یا اینکه آب دهان خود را کنترل کند، بسیار راحت‌تر است.
-کلمپ رابردم با تنگ کردن دهان باعث می‌شود از خونریزی و جمع شدن لخته جلوگیری شود.

در این مقاله سعی کردیم که شما را با رابردم و متعلقات آن آشنا کنیم و کاربرد، مزایا و معایب، موارد استفاده و محدودیت های استفاده از آن را برای شما بازگو کنیم. امیدواریم که اطلاعات کافی و مناسب را در اختیار شما گذاشته باشیم.