همانند تمامی رشته‌های پزشکی، روز به روز روش‌ها و مواد اولیه نوینی نیز در علم دندان پزشکی پدیدار می‌شود. باندینگ یکی از روش‌های ترمیم دندان است که در طی زمان همواره در حال پیشرفت و بهینه‌سازی بوده است. باندینگ دندان در واقع فرایندی است که برای ترمیم دندان‌های آسیب دیده استفاده می‌شود. در فرایند باندینگ مواد به لایه مینای دندان نفوذ کرده و قسمت‌های خالی و آسیب دیده آن را پر می‌کند. احتمالا، آنقدر کنجکاو هستید که در خصوص این روش نوین اطلاعات جامعی کسب کنید. پس ما را تا انتهای مطلب همراهی کنید چراکه این مقاله به بررسی سیر تکاملی باندینگ و ادهزیو دندان می‌پردازد.
موارد استفاده از باندینگ
هنگامی که دندانی سیاه و یا پوسیده می‌شود و یا به هر دلیلی یک دندان آسیب دیده باشد، قسمت آسیب دیده آن تراشیده شده و سپس با عمل باندینگ ترمیم می‌شود. در طی باندینگ، با استفاده از موادی شیمیایی، قسمت آسیب دیده دندان پر می‌شود. این مواد همرنگ دندان انتخاب می‌شود و بعد از پر کردن و یا کاور کردن دندان خراب با این مواد، با تاباندن اشعه به آن‌ها، این مواد سقت شده و کاملا به دندان متصل می‌شوند. به طور کلی موارد استفاده از باندینگ شامل موارد زیر می‌شود:
- تغییر رنگ دندان‌ها
- ترمیم دندان‌های شکسته و یا ترک خورده
- رفع فاصله بین دندان‌ها
- رفع ایرادات دندان
انواع باندینگ دندان
در عصر امروز باندیگ به دو صورت 1-باندینگ کامپوزیت مستقیم و 2- باندینگ کامپوزیت چسبنده انجام می‌شود.
باندینگ کامپوزیت مستقیم
در فرایند باندینگ کامپوزیت مستقیم، دندان پزشک کامپوزیت‌هایی همرنگ دندان انتخاب می‌کند و از آن برای پر کردن پوسیدگی، ترمیم ترک خوردگی، ترمیم تراشیدگی و یا پوشاندن فاصله بین دندان‌ها استفاده می‌کند. در این روش کمترین سطح تهاجم را دارد و در آن مواد کامپوزیت به صورت مستقیم بر روی دندان قرار می‌گیرند.
باندینگ کامپوزیت چسبنده
باندینگ کامپوزیت چسبنده نقطه مقابل کامپوزیت مستقیم است. از باندینگ کامپوزیت چسبنده هم برای زیبایی و هم برای روکش دندان، لمینت دندان، بریج کردن، اینله و همچنین آنله استفاده می‌شود. این روش نسبت به باندینگ کامپوزیت مستقیم تهاجمی‌تر است و در آن دندان پزشک سطح دندان را با استفاده از یک محلول اسیدی کمی زبر می‌کند. سپس رنگ مناسب باندینگ را انتخاب کرده و بعد از پاک کردن محلول اسیدی از روی دندان‌ها، رزین کامپوزیت را روی دندان‌ها قرار می‌دهد.
رزین قرار گرفته روی دندان با توجه به نوع درمان شکل داده می‌شود. در ادامه مواد شکل داده شده با استفاده از نور مخصوص سفت شده تا در نهایت کامپوزیت استفاده شده شکل دلخواه را بگیرد. در ادانه و برای اتمام کار نیز دندان پزشک روی مواد را سیقل می‌کشد تا سطح دندان صاف و یکسان شود. معمولا انجام باندینگ یک دندان 30 الی 60 دقیقه زمان می‌برد و بیمار در طی انجام این پروسه هیچ گونه دردی را احساس نخواهد کرد.
مزایای باندینگ
باندینگ از جهات بسیار زیادی می‌تواند برای افراد و دندان‌ها سودمند باشد. در این قسمت برخی از مزایای باندینگ را بررسی می‌کنیم:
- هزینه باندینگ دندان نسبت به دیگر روش‌های ترمیم دندان کمتر است و افراد می‌تونند به راحتی از این روش برای ترمیم دندان‌های خود استفاده کنند
- برخلاف دیگر روش‌های ترمیم دندان، در صورت آسیب، باندینگ به راحتی می‌تواند ترمیم شود. به طوری که منطقه‌ای از باندینگ که شکسته است و یا ترک برداشته است، به راحتی تراشیده شده و مواد جدید جایگزین آن می‌شوند. اما در دیگر روش‌های ترمیم دندان این امکان وجود ندارد.
- باندینگ نسبت به دیگر روش‌های ترمیم دندان، آسیب کمتری به مینای دندان وارد می‌کند، زیرا در این روش دندان کمتر تراش خورده می‌شود. اما در روش‌های دیگر مانند روکش، بخش زیادی از دندان تراشیده می‌شود. هرچند که انجام روکش نیز در برخی از مواقع برای دندان ضروری است و نمی‌توان جایگزین دیگری برای آن پیدا کرد.
معایب باندینگ
مانند تمامی روش‌های ترمیمی، باندینگ نیز کاملا بی‌نقص نیست و دارای برخی از جوانب منفی و معایب است که آن‌ها را در این قسمت بررسی می‌کنیم:
- آسیب پذیری: در مطالب بالاتر گفتیم که یکی از مزایای باندینگ این است که می‌تواند در صورت شکستگی و به راحتی ترمیم شود. این موضوع را می‌توان به عنوان یکی از معایب باندینگ در نظر گرفت. به این معنا که بافت باندینگ نسبت به دیگر روش‌های ترمیم دندان از استحاک کمتری برخوردار است و ممکن است در مواجه با مواد غذایی سخت دچار آسیب دیدگی‌های مانند ترک خوردن و یا لب پریدگی شود. خصوصا اگر باندینگ برای دندان‌های جلویی استفاده شده باشد امکان بروز این اتفاق بیشتر است.
- تغییر رنگ: در مقایسه با روش‌هایی مانند لمینت، باندیگ قابلیت تغییر رنگ بیشتری دارد و ممکن است با مصرف مکرر از مواد غذایی مانند قهوه، چای و همچنین استفاده از دخانیاتی مانند سیگار به راحتی دچار تغییر رنگ شود. بنابراین فد برای جلوگیری از این اتفاق باید همیشه بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کند، خصوصا اگر موادی مانند چای و قهوه استفاده می‌کند استفاده از مسواک برای جلوگیری از تغییر رنگ و زرد شدن باندیگ ضروری است.
نسل‌های مختلف باندینگ (ادهزیو)
همانند تمامی مواد و روش‌های پزشکی که با مرور زمان، انجام آزمایشات، نیاز سنجی و پیشرفت علم بهینه سازی شدند تا عملکرد بهتری داشته باشند، باندینگ نیز در مرور زمان دچار تغییرات و بهینه سازی شده است. به طور کلی از سال 1970 که باندینگ ابداع شد، تا به حال 8 نوع نسل باندینگ داشته‌ایم که در این قسمت این 8 نسل را مورد بررسی قرار می‌‌دهیم.
نسل اول باندینگ
طبیعتا نمی‌توان از نسل اول باندینگ‌ها انتظارات بالایی داشت. در نسل اول کومونومر فعال سطحی به نام NPG-GMA با کلسیم سطح دندان chelate و یا همان باند می‌شد. در نتیجه یک باند شیمیایی و مقاوم به آب بین رزین و کلسیم ایجاد می‌شد. استحاک ان باند بسیار پایین بود و بین 3MPa-2 بود.
نسل دوم باندینگ
نسل دوم باندینگ‌ها از یک ماده فسفات-استر (HEMA in ethanol, Phenyl-P) تشکیل شده بود. نحوه عملکرد نسل دوم باندینگ‌ها نیز بر طبق واکنش قطبی بین گرو‌های فسفات دارای بار منفی زرین و کلسیم دارای بار مثبت اسمیرلایر بود. ایرادی که بر نسل دوم باندینگ‌ها وارد بود این بود که این گروه هیدروفیل نداشتند. بنابراین نمی‌توانستند به خوبی درون عاج نفوذ کرده و آن را خیس کنند. در نتیجه این اتفاق نیز نفوذ نسل دوم باندینگ به اسمیرلایر نیز به خوبی انجام نمی‌شد و پیوند مناسبی نیز تشکیل نمی‌شد. بنابراین مشکل بزرگ این نسل، اتصال مناسب بود.
نسل سوم باندینگ
باندینگ نسل 3 یک نوع پیشرفت بزرگ در زمینه ادهزیو دندان پزشکی محسوب می‌شد. در اولین ماده باندینگ نسل سوم از HEMA استفاده شد که شامل مونومر 10 کربنه به نام MDP-10، هیدروفیل کوتاه و هیدروفوب بلند بود. در کل از ابتدای پیداش باندینگ می‌شد بادینگ نوع 3 را که در سال 1980 به بازار آمد، بهترین آن‌ها دانست. البته باید بدانید که هیچ کدام از نسل‌های باندینگ نوع 1 تا 3 دیگر در بازار موجود نیستند و منسوخ شده‌اند.
باندینگ نسل چهارم (ادهزیوهای دو مرحله‌ای Etch&Rinse)
Etch&Rinseهای سه مرحله‌ای نسل چهارم باندینگ‌ها که اصطلاحا به آن‌ها total Etch نیز می‌گویند هم مینا و هم عاج را اچ می‌کنند و شامل سه جزء می‌شوند:
- یک ژل فسفریک اسید که عاج و مینا را با آن اچ کرده، سپس شسته و خشک می‌کنیم.
- یک پرایمر جدا از بطری که حاوی مونومرهای هیدروفیل در حلال اتانول، استون و آب است.
- یک بطری باندینگ که از رزین filled یا unfilled به عنوان باندینگ استفاده می‌کند که به آن ادهزیو گفته می‌شود. این بطری باندینگ شامل ترکیباتی از مونومرهای هیدروفوب Bis-GMA و هیدروفیل HEMA است.
باندینگ نسل پنجم
به ادهزیوهای نسل پنجم نیز total Etch گفته می‌شود و Etch&Rinseهای دو مرحله‌ای هستند. 3 مرحله‌ای بودن نسل چهارم و همچنین بطری باندینگ جدا، باعث بهبود و بهینه سازی نسل چهارم به نسل پنجم شد. در نسل 5 فراید بسیار آسانتر می‌شود اما استحکام باند نسبت به نسل چهارم کمتر است؛ این در حالی است که باید به مینا نزدیک‌تر نیز هست. اما به طور کلی باندینگ نسل 5 همان باندهایی است که به طور معمول در مراکز استفاده می‌شوند.
همچنین خوب است بدانید که باندینگ‌های نسل چهارم و پنجم از سیستم “توتال اچ” تبعیت می‌کنند. به این معنا که ابتدا مینای دندان و عاج به طور جداگانه اچینگ شده و سپس شست و شو داده می‌شوند تا لایه اسمیر و یا همان اسمیرلایر حذف شود. این باند می‌تواند تا 34 مگاپاسکال افزایش قدرت داشته باشد.
باندیگ نسل ششم (سیستم‌های دو مرحله‌ای سلف اچ)
به باندینگ نسل ششم اچ‌های خودپرایم و یا کاندیشنرهای بدون نیاز به شست و شو نیز گفته می‌شود، زیرا هم عاج و هم مینا را اچ کرده و هم پرایم می‌کند. نسل ششم برخلاف پرایمرهای اصلی نیاز به شست و شو نداشته و در واقع مراحل شست و شو حذف می‌شود. در نسل ششم تکنیک‌های باندیگ بسیار آسانتر شد و مراحل شست و شو و همچنین خشک کردن نیز حذف شد. این نسل قدرتی بین 20 تا 28 مگاپاسکال دارد.
باندینگ نسل هفتم (ادهزیو یک مرحله‌ای سلف اتچ)
به باندینگ نسل هفتم All In One می‌گویند زیرا برخلاف سیستم‌های ادهزیو که یک باندینگ با ویسکوزیته کم و کیور متوسط دارند، در این نسل پرایمر و باندینگ در یک بطری و یا همان bottle قرار دارد که با کامپوزیت قبلی تماس برقرار می‌کند. در باندینگ نسل هفتم لایه اسمیر در اینترفیس وارد می‌شود. این نسل قدرتی بین 18 تا 25 مگاپاسکال دارد. از باندینگ نسل هفتم می‌توان برای رستوریشن‌های سرامیکی به دنتین و انامل و همچنین چسباندن و ترمیم کاامپوزیت لایت کیور به هیبرید سرامیک، فلز یا آمالگام استفاده کرد.
باندینگ نسل هشتم (یونیورسال)
باندینگ نسل هشتم که اخیرا نیز وارد بازار شده است و جدیدترین نوع باندینگ محسوب می‌شود، با نام باندینگ یونیورسال شناخته می‌شود. همانند نسل هفتم، در این سیستم نیز اچ، پرایمر و باندینگ در یک بطری قرار دارند و این موضوع به ساده‌تر شدن فرایند باندینگ کمک زیادی می‌کند، زیرا دیگر نیازی به مخلوط کردن مواد نیست. از باندینگنسل هشتم می‌توان برای کلیه رستوریشن‌های دایرکت و ایندایرکت استفاده کرد.
پروسه باندینگ تا چند سال ماندگار است؟
از باندینگ نمی‌توان به عنوان یک درمان دائمی یاد کرد. هرچند که ماندگاری این درمان بالا است و می‌توان تا سال‌های زیادی از آن نگهداری کرد. البته میزان ماندگاری این درمان بستگی به مراقبت‌های انجام شده توسط خود فرد نیز بستگی دارد. دوام باندینگ در برابر روش‌هایی مانند ونیر پلاستیکی کمتر است (ونیر پلاستیکی 10 تا 30 سال ماندگاری خواهد داشت). به طور کلی می‌توان گفت باندینگ حدود 10 سال ماندگاری دارد.
کلام آخر
آسیب دیدگی و شکستگی دندان‌ها یکی از مشکلاتی است که همیشه همراه با انسان‌ها بوده است. باندینگ یکی از روش‌های ترمیم، شکل دهی و همچنین رفع نواقص دندان‌ها است که اکنون نزدیک به 50 سال است که در عرصه دندان پزشکی از آن استفاده می‌شود. با گذشت زمان نسل‌های مختلفی از باندینگ به مرور ایجاد شدند که هرکدام در نهایت ایرادات نسل قبل را برطرف می‌کرد. هرچند که سه نسل اول باندینگ منسوخ شده‌اند و دیگر استفاده نمی‌شوند، اما تقریبا می‌توان گفت که اکنون از 4 نسل آخر باندینگ‌ها در بازار کار استفاده می‌شود. جدیدترین نسل باندینگ، باندینگ نسل هشت است که طرز استفاده آسان و قابلیت‌های کارآمد آن، نسل هشت باندنیگ را از دیگر نسل‌ها محبوب‌تر می‌کند.